صفت ویژگی شخصیتی است که در طول زمان و موقعیتهای مختلف نسبتا پایدار است و فکر احساس و عمل فرد را تحت تاثیر قرار میدهد رفتار هر یک از ما محصول تعامل این صفات با یکدیگر و تعامل مجموعه ی آنها با موقعیت پیش رو است.
الگوهای همسان افراد در رفتار احساسات و افکار صفات شخصیتی را در بر میگیرد که افراد را از هم متمایز میسازد که باعث پیش بینی و تبیین رفتارهای فرد در تعاملات میشود پاسخدهی افراد به محرکها به طرق مختلف عنصر اصلی شخصیت انسان را می سازد.
پاسخهای خاص در برابر محرکها با یکدیگر ترکیب شده و عادات را به وجود می آورند صفات شخصیتی هر فرد تحت تاثیر فرهنگ و محیط تنوع گسترده ای می یابد و نحوه ی انگیزشی عمل افراد را در موقعیتهای مختلف بسته به حالات درونی و برونی و نقش ها ایجاد مینماید تغییرات هیجانی و خلقی تحت تاثیر موقعیت باعث بروز صفات و تعیین کننده رفتار میشود.
در روابط نیز بعضی از رفتارها بیشتر از آنکه به عوامل شخصیتی کلی مربوط باشند بر نقشهای محیطی افراد مرتبط است نقش هر فردی در موقعیت های زندگی در رفتار او اثر میگذارد.
لذا حالات و خلق و خوی فرد و نحوه ارائه خویش میتواند از موقعیتی به موقعیت دیگر و از زمانی به زمان دیگر تغییر کند.
نظریه پردازان روانشناس یک طبقه بندی علمی و قابل قبول از صفات شخصیتی را ارائه داده اند که افراد از آنها در تعاملات روزمره زندگی استفاده میکنند اطلاعات و آگاهی در مورد تفاوتهای فردی برای سلامت خود خانواده و اجتماع قابل اهمیت است.
اهمیت شناخت صفات به ما کمک میکند تا رفتارهای دیگران را پیش بینی کنیم و رویدادهای زندگی را کنترل نماییم.
ساختار پنج عاملی شخصیت در تحقیقات بین فرهنگی الگویی برای معرفی جامع صفات است لذا در فرهنگ ها و گویش های گوناگون خصوصیات شخصیتی افراد را شبیه به این پنج عامل میدانند در سایه ی این الگوهای شخصیتی امکان شناخت افراد و نحوه ارتباطی شناسایی میشود وجود تنوع در تفاوتهای فردی انسانها طیفی از صفات شخصیتی را در پنج عامل اصلی در بر می گیرد.
درون گرایی در برابر برون گرایی در کمیت و عمق روابط بین شخصی اثر گذار است.
مولفه ها
| برون گرایی | درون گرایی |
|---|---|
| پر حرف | کم حرف |
| معاشرتی | گوشه گیر |
| خونگرم | منفعل |
| ابراز وجود | خوددار |
| پرانرژی و ماجراجو | غير ماجراجو |
| فعالیت و تهییج طلبی هیجان های مثبت و نافذ | ترسو و کم توان ناتوان در ابراز هیجان |
سازگاری در برابر ستیزه جویی کیفیت روابط شخصی در طیفی از دلسوزی تا تضادورزی است.
مولفه ها
| ستیزه جویی | سازگاری |
|---|---|
| تند مزاج و تک رو | مهربان و همیار |
| خسیس | بخشنده |
| حیله گری | سادگی |
| غیر قابل اعتماد | قابل اعتماد |
| مغرور و خودبین | فروتن و متواضع |
وظیفه شناسی در برابر بی مسئولیتی میزان انگیزش سازمان دهی و پایداری در رفتار هدفمند است.
مولفه ها
| بی مسئولیتی | وظیفه شناسی |
|---|---|
| بی کفایت | کارآمد و شایسته |
| تنبل | تلاشگر |
| بی قید بودن | تکلیف گرا |
| عجول و بی دقت | خویشتن دار |
| مغرور و خودبین | فروتن و متواضع |
پایداری هیجانی در برابر روان آزرده جوئی گرایش به تجربه ی هیجان های منفی است.
مولفه ها
| روان رنجوری | پایداری هیجانی |
|---|---|
| مضطرب | آرامش |
| تکانشی بودن | مهار خود |
| آسیب پذیر | مقاوم |
| کم رویی | احترام به خود |
| ناراضی | راضی |
تجربه پذیری در برابر عدم پذیرش تجارب جدید پرده پوشی دامنه و عمق تجارب فکری و احساسی است.
مولفه ها
| پرده پوشی | تجربه پذیری |
|---|---|
| فاقد تخيل | خیال پرداز |
| نابخرد | خردمند |
| غیر کنجکاو | اهل نظر و کنجکاو |
| سنت گرا | مبتكر |
| محافظه کار | آزادمنش |
- قاطعیت: برقراری ارتباط صادقانه صریح و روشن توأم با احترام متقابل و اصیل خود پیروی متقابل
- پرخاشگری: برقراری ارتباط صادقانه نیمه صریح و مبهم بدون احترام متقابل کنترل فرد مقابل
- سلطه گری: برقراری ارتباط غیر صادقانه غیر صریح توأم با احترام ظاهری کنترل فرد مقابل
- سلطه پذیری: برقراری ارتباط غیر صادقانه غیر صریح توأم با احترام گاهی ظاهری و گاهی اصیل به فرد مقابل خود پیروی فرد مقابل
منابع
- پروین لارنس نظریه و پژوهش شخصیت ۱۳۹۵
- قربانی نیما سبکها و مهارتهای ارتباطی ۱۴۰۰
